Kan Doku Nedir Türleri ve Özellikleri Nelerdir?
21 Haziran 2024

Kan Doku Nedir Türleri ve Özellikleri Nelerdir?

Kan doku, vücutta bulunan damarların içinde dolaşan sıvı dokudur. Kan, hücreler ve plazma olmak üzere iki ana bileşenden oluşmaktadır. Kanın %55'lik kısmını plazma (ara madde), %45'lik kısmını ise kan hücreleri (alyuvarlar, akyuvarlar ve trombositler) oluşturmaktadır.

Plazma

Kan hücreleri, yani alyuvarlar ve akyuvarlar, üstlendikleri görevleri gereği bütün vücudu dolaşmak zorundadırlar. Ancak bunu tek başlarına yapamazlar. Hücrelerin hareket etmelerini sağlayan çeşitli mekanizmalar olsa bile, hücrelerin içinde hareket edebilecekleri bir sıvının varlığı zorunludur. İçinde dolaşıp duran farklı özellikteki hücreleri ile vücudumuzun her noktasını her saniye kat edip duran bu sıvı plazmadır. Plazma, kanın %55'lik kısmını oluşturur. Plazmanın içeriğinde %90 oranında su bulunur ve bu su miktarını ayarlamada albümin kullanılır; vitaminlerin taşınmasında ise globülinler görev alır. Kanın pıhtılaşmasında kullanılan fibrinojen, glikoz ve diğer bazı besinler, hücreler arasındaki sıvının pH'ını ve sıvı oranını ayarlamada kullanılan iyonlar, yağlar, aminoasitler, vitaminler, oksijen, karbondioksit ve nitrojen gibi çözünmüş gazlar plazmanın bileşenlerindendir.

Plazma, içinde bulundurduğu maddeler ve sahip olduğu özelliklerle vücut için çok önemli görevler üstlenir. Besinleri ve atıkları taşımak plazmanın en önemli görevidir. Diğer önemli işlevleri arasında kan basıncının belli bir seviyede kalmasını sağlamak, ısı dağılımını sağlamak ve kan ile diğer dokuların asit düzeyini belirli bir ölçüde tutmak yer alır.

Plazma, "kan sıvısı" olduğundan, aşırı terleme durumunda plazma miktarı %50 oranında azalabileceği gibi, sulu şeyler fazla tüketildiğinde bu sıvı oranı %60 oranında artmaktadır. Plazmanın içinde bulunan su, kanın temel elemanıdır. Plazmanın içinde katı madde olan proteinler bulunur. Bu proteinler, kanın pıhtılaşmasını sağlayan fibrinojen, kan hücreleri ve vücut sıvısının oranını düzenleyen albümin ve antikor yönünden zengin olan globülinlerdir. Bu proteinler içinde albüminler özellikle büyük öneme sahiptir.

Albümin, sayıca en fazla olan plazma proteinidir ve taşıyıcı görevini üstlenir. Albümin, kanın içinde bulunan kolesterol gibi yağları, hormonları ve safra kesesi maddesi olan zehirli ve sarı renkli bilirubini taşır. Bunun yanında cıva, penisilin ve diğer ilaçları da kendisine bağlar. Zehirleri karaciğerde bıraktıktan sonra, besin maddelerini ve hormonları ise gerekli olan yere sevk eder.

Kan Hücreleri

1- Alyuvarlar (Eritrositler)

  • Kanda çok miktarda bulunan kırmızı renkli kan hücrelerine alyuvarlar denir. (1 mm3 kanda 5 milyon tane bulunur). Alyuvarların kırmızı renkli olmasının sebebi ise yapısındaki hemoglobin maddesinden kaynaklanır.
  • Alyuvarlar, dışarıdan alınan oksijen gazını hücrelere, hücrelerde oluşan karbondioksit gazını ise akciğerlere taşır. (Oksijen ve karbondioksiti hemoglobin taşır).
  • Alyuvarlar, kemiklerdeki kırmızı kemik iliğinden üretilir.
  • Alyuvarların yaşam süreleri çok kısadır; ancak 120 gün yaşarlar. Yaşlı alyuvarlar, karaciğer ve dalakta yok olur.
  • Alyuvarlarda ilk etapta çekirdek bulunur, hücre yeterli olgunluğa eriştiğinde çekirdek kaybolur.
  • Alyuvarlar, memeli hayvanlarda çekirdeksizdir; diğer omurgalı hayvanlarda ise çekirdeklidir.

2- Akyuvarlar (Lökositler)

Kanda en az sayıda bulunan, büyük ve beyaz renkli kan hücrelerine akyuvarlar denir. (1 mm3 kanda 7 bin tane bulunur).

  • Akyuvarlar, vücudu mikroplara karşı savunur. Vücuda giren mikroplara karşı antikor üreterek, toksinlere karşı ise antitoksin üreterek ya da mikropların etrafını uzantıları ile sararak onları içine alıp parçalar.
  • Akyuvarlar, kemiklerdeki sarı kemik iliğinde ve lenf düğümlerinde üretilirler.
  • Akyuvarların ömürleri kısadır; ancak 2-3 saat ile 1-2 hafta arasında yaşayabilirler.
  • Akyuvarlardaki lizozom oranı diğer hücrelerden daha fazladır.
  • Akyuvarlar, bütün canlı hücrelerinde çekirdeklidir.
  • Akyuvarların sayıları mikrobik hastalıklarda artar. Normalde 1 mm3 kanda 7 bin iken, mikrobik hastalıklarda sayıları 12 bine kadar çıkar.

3- Kan Pulcukları (Trombositler)

  • Kanda bulunan küçük ve renksiz kan hücrelerine kan pulcukları denir ve 1 mm3 kanda 300-400 bin tane bulunur. Gerçekte kan hücresi değildir.
  • Trombositler, kanın pıhtılaşmasını sağlar ve pıhtılaşma için gerekli olan proteinleri üretirler. (Yaralanma durumlarında kanın pıhtılaşmasını sağlarlar).
  • Kan pulcukları, kemiklerdeki kırmızı kemik iliğinde üretilir. (Alyuvarlar üretilirken dev hücrelerin parçalanarak bölünmesi sonucu oluşan atıklardan kan pulcukları üretilir).
  • Kan pulcuklarının yaşam süreleri kısadır; ancak birkaç saat yaşarlar.
  • Kan pulcuklarında çekirdek yoktur.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

İlk soruyu siz sormak istermisiniz?

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Haber Bülteni

Popüler İçerik

Doku Nakli Ameliyatı

Doku Nakli Ameliyatı

Yumuşak Doku Enfeksiyonu Belirtileri ve Tedavisi

Yumuşak Doku Enfeksiyonu Belirtileri ve Tedavisi

Ağaç Dokusu Türleri ve Özellikleri

Ağaç Dokusu Türleri ve Özellikleri

Doku ve Organ Bağışı Nedir?

Doku ve Organ Bağışı Nedir?

Yaprak Dokusu Türleri ve Özellikleri

Yaprak Dokusu Türleri ve Özellikleri

Yumuşak Doku Travması Belirtileri ve Tedavisi

Yumuşak Doku Travması Belirtileri ve Tedavisi

Süngerimsi Kemik Doku Yapısı

Süngerimsi Kemik Doku Yapısı

Temel Bağ Doku Görevleri

Temel Bağ Doku Görevleri