Beşeri Dokular Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Beşeri dokular, tabiat ve insan arasındaki etkileşimleri; ölçme, karşılaştırma, neden-sonuç ilişkisi bağlamında inceleyen ve araştıran coğrafya biliminin bir konusudur. İnsan yapıtları olarak tanımlanabilen beşeri dokular, coğrafya dokusunun merkezinde yer alır. İnsanlar, bulundukları coğrafi alanlarda demografik durum, nüfus miktarı, nüfusun yayılma ve dağılım şekilleri gibi süreçlerle beşeri dokuların oluşum ve değişiminde önemli rol oynar.

Nüfus yoğunluğunun ekonomik ve sosyo-kültürel yapısı ve değişkenliği, beşeri dokuların değişmesine neden olur. İnsan yaşamına konu olan coğrafyalar, insanların hayatlarını sürdürme ve daha konforlu bir yaşam için yaptıkları faaliyetler beşeri dokuların konusudur. Yaşam coğrafyasında meydana gelen olaylar beşeri olaylar, yapılar beşeri dokular, çevre ise beşeri çevre adını alır. Beşeri dokuları sınıflandırmak mümkündür.

Beşeri Dokular Nelerdir?

Turizm Dokus: Tabiat ile insan arasındaki ilişkilerde, turizmi etkileyen doğal ve beşeri yapıtlar turizm dokusunun ilgi alanındadır.
Yerleşme Dokusu: İnsanların nerelerde yerleşik kaldığını, yerleşim yerlerine etki eden çevresel faktörlerin insan ile olan ilişkilerini inceler ve araştırır.
Nüfus Dokusu: İnsanların yaşamsal alanlarda nerelere dağıldıklarını, cinsiyet, medeni hal, yaş, kariyer durumu, doğum, ölüm, göç gibi olayları inceler, araştırır ve istatistikler hazırlar.
Tarım Dokusu: Tarımsal çalışmaların, insanın diğer faaliyetleri üzerindeki etkisini, yeryüzü şekillerinin tarımsal alanlara olan etkisini, tarıma elverişli toprak analizlerini, iklimsel değişimlerin tarıma olan etkisini ve tarımsal üretimde kullanılan yöntem ve sistemleri inceler ve araştırır.
Sanayi Dokusu: Sanayi ile ilgili faaliyetleri, yerleşim alanlarına dağılım şekilleri ve nedenlerini inceler ve araştırır.
Enerji Dokusu: Doğal enerji kaynakları ve insanın yapay olarak elde ettiği enerji potansiyelinin birbirleri ile olan ilişkilerini, enerji kaynaklarının dağılımını, enerji elde etmek için ortaya çıkan maliyetleri, enerjinin ortaya çıkarılması sırasında oluşan sorunları ve yaşamsal çevre ile olan ilişkilerini inceler ve araştırır.
Ulaştırma Dokusu: Yerleşim alanları ile doğal alanlar arasında ulaşım ve nakliye işlemlerini, yolların dağılımını, ulaşıma etki eden faktörleri, teknolojik gelişmelere bağlı ulaşım ile ilgili yeni sistemlerin kullanımını ve buna bağlı sorunların araştırılmasını gerçekleştirir.
Sağlık Dokusu: Genel sağlık politikası, sağlık uygulamaları ile ilgili sorunlar, hastalıklar ile coğrafik doku arasındaki ilişkileri inceler ve araştırır.
Siyasi Doku: Siyasi örgütlenmelerin yerleşik bölgelere olan etkisi, doğal yaşamsal alan ve toplumların birlikte yaşarken karşılaştıkları sorunları inceler, araştırır ve sorunlara çözümler arar.

Yaşamsal Dokunun Oluşturulması ve Yerleşim

Beşeri dokuların oluşması, insanın yerleşik düzene geçmesi ile hız kazanmıştır. Yerleşme; ikamet edilen ve barınılan yerlere verilen isimdir. Yerleşimi etkileyen faktörler aşağıda sıralanmıştır:

İklim: Yaşamsal çevrenin ve yerleşim alanının kurulmasını etkileyen en önemli unsurlardan biridir. Ilıman iklim kuşağının bulunduğu bölgeler, beşeri dokuların geliştirilmesi için uygun bölgelerdir. Çok soğuk ve çok sıcak bölgelerde beşeri dokular daha azdır.

Yüzey Şekilleri: Çok yüksek yerler, sarp kayalıklar, derin vadiler yerleşke kurulması için uygun ortamı barındırmaz, dolayısıyla yaşamsal beşeri dokuya uygun olmaz.

Toprağın Verimliliği ve Su Kaynakları: En önemli unsurlardan biridir. Çöllerde, tuzlu çorak topraklarda, sel baskınlarına müsait yerlerde beşeri doku oluşturulmaz. Daha çok akarsu kıyıları ve verimli tarım alanlarının bulunduğu bölgeler yaşamsal doku için uygundur. Ancak iklimsel nem ve sıcaklığın çok fazla olduğu Ekvator kuşağındaki nehir ve diğer akarsu kıyılarında yaşamsal doku çok azdır. Bu nedenle bu bölgelerde beşeri doku daha azdır.